Skip to content

Παχυσαρκία: Επιστολή προς συναδέλφους

Η αρχική επαφή με τον ασθενή με παχυσαρκία, μια καλή αφετηρία

Αποτελεί παράδοξο πως παρά τον πανδημικό χαρακτήρα της παχυσαρκίας οι αρνητικές στάσεις, η προκατάληψη και το στίγμα παραμένουν αμετάβλητα. Κλειδί για τη μείωση του φαινομένου σε περιβάλλοντα υγειονομικής περίθαλψης είναι η ευαισθητοποίηση και εκπαίδευση των παρόχων υγείας. Εμείς, καλούμαστε με τη στάση μας να μην αναπαράγουμε προηγούμενες απογοητεύσεις των ασθενών μας και να δημιουργήσουμε ένα κλίμα όπου οι θετικές προσδοκίες μπορούν να βρίσκουν ανταπόκριση. Θα πρέπει να δείχνουμε κατανόηση, αποδοχή και  σταθερότητα.

Θα πρέπει να έχουμε κατά νου πως η αλλαγή συμβαίνει με μια αλληλουχία σταδίων και δεν βρίσκονται όλοι οι ασθενείς στον ίδιο βαθμό ετοιμότητας όταν προσέρχονται στο ιατρείο μας. Ορισμένοι από αυτούς για παράδειγμα, ζητούν οι ίδιοι βοήθεια για το συγκεκριμένο ζήτημα και είναι έτοιμοι να αναλάβουν δράση. Ορισμένοι άλλοι αντίθετα, αναζητούν βοήθεια για κάποιο άλλο ιατρικό πρόβλημα. Δεν πρέπει να υποθέτουμε στη δεύτερη περίπτωση πως είναι έτοιμοι να θίξουμε εμείς, ερήμην τους, το ζήτημα της παχυσαρκίας. Αυτό θα οδηγούσε σε μία παθητική αν όχι αμυντική στάση του ασθενούς. Αυτή είναι εξάλλου η έως τώρα εμπειρία τους, κριτική, σχόλια από τους άλλους και δική τους ματαίωση. Ενώ λοιπόν εμείς μπορεί να έχουμε τις καλύτερες προθέσεις κινητοποιούμε άμυνες που έχουν χτιστεί στο παρελθόν. Η ορθότερη πρακτική είναι να ζητήσουμε τη συναίνεση των ασθενών μας ώστε να συζητήσουμε το θέμα του σωματικού βάρους. Εκφράσεις όπως «θα ήσασταν σύμφωνος να συζητήσουμε το θέμα αυτό;» εξασφαλίζουν μία πολύ καλή αφετηρία.

Η υιοθέτηση αυτής της στάσης από εμάς αντικατοπτρίζει από την αρχή το θερμό ενδιαφέρον, το σεβασμό και την αποδοχή, αξίες απαραίτητες σε μία συνεργασία. Στο σημείο αυτό θα πρέπει να κατανοήσουμε πως χρειάζεται και εμείς ατομικά να εξελίξουμε τον τρόπο που αντιλαμβανόμαστε τον εαυτό μας σε σχέση με τους ασθενείς μας. Η παχυσαρκία ως μία χρόνια και υποτροπιάζουσα νόσος απαιτεί και από τον ειδικό να εξελιχθεί και να ακολουθήσει μία περισσότερο συνεργατική στάση.  Αυτό δεν στερεί αλλά δίνει προστιθέμενη αξία στον τρόπο με τον οποίο ασκούμε την ιατρική.

Τα πρώτα βήματα, η συνέντευξη κινητοποίησης

    Σε αυτή τη φάση καλούμαστε να κινητοποιήσουμε τον ασθενή να αναλάβει δράση. Έχει φανεί πως η απλή αναφορά στις επιπτώσεις της παχυσαρκίας στην υγεία δεν είναι η ενδεδειγμένη λύση. Ο στόχος μας είναι μία πραγματικά προσωποποιημένη προσέγγιση και όχι απλώς μια ατομική παρέμβαση.

    Ζητάμε λοιπόν από τον ασθενή να προβάλλει εκείνος τα δικά του επιχειρήματα υπέρ της αλλαγής. Εκμαιεύουμε τις ανησυχίες του για την κατάσταση του. Ζητάμε από εκείνον να σκεφτεί την επίπτωση που έχει η παχυσαρκία όχι μόνο στην υγεία του αλλά ειδικά στην καθημερινότητά του και την ποιότητα της ζωής του. Σε αυτό το σημείο ζητάμε από εκείνον να σκεφτεί τί θα είναι διαφορετικό αν αντιμετωπιστεί το πρόβλημα. Έτσι, αναδεικνύουμε την ασυμφωνία μεταξύ της τρέχουσας κατάστασης και των προσωπικών αξιών του ατόμου. Χρησιμοποιούμε τις φράσεις του, μιλάμε στη γλώσσα του και δεν χρησιμοποιούμε έναν στείρο ιατρικό λόγο. Διαπραγματευόμαστε συνεργατικά τους στόχους και τις στρατηγικές. Χρησιμοποιούμε θετικές δηλώσεις ώστε να δίνουμε θετική ανατροφοδότηση στον ασθενή, διατηρώντας σταθερή την αποφασιστικότητά του.

    Καθόλη τη διάρκεια της συνεργασίας αλλά ιδιαίτερα στην αρχή, πρέπει να είμαστε και εμείς ενήμεροι για αυτό που διαδραματίζεται εκείνη τη στιγμή. Πώς νιώθει ο συνομιλητής μου; Νιώθω εγώ άνετα σε αυτή την επαφή; Είμαι αρκετά θερμός και υποστηρικτικός; Μπορώ να κατανοήσω τις δυσκολίες και τα κίνητρά του; Και κυρίως: το δείχνω αυτό;

    Αν εκείνος δείχνει απρόθυμος θα πρέπει να το επισημάνουμε χωρίς καμία εκδήλωση διαφωνίας, άσκηση πίεσης και αντιπαράθεση. Πρέπει απλά να το διερευνήσουμε. Μπορούμε να ρωτήσουμε ευθέως τους λόγους για αυτό, αντί να τους φανταζόμαστε. Έπειτα μπορούμε να αναζητήσουμε από κοινού λύσεις στα εμπόδια που θα προβάλλει ο ασθενής μας. Ειδικά σε αυτό το κομβικό σημείο θα πρέπει να μη μας αισθανθεί απέναντί του αλλά δίπλα του. Θα πρέπει όχι μόνο να το αισθάνεται,  αλλά να είναι έτσι στην πραγματικότητα. Θα πρέπει εμείς να έχουμε κατά νου πως συνεργαζόμαστε για έναν κοινό στόχο, συμπλέουμε με τον ασθενή μας προς αυτήν την κατεύθυνση, δεν του ζητάμε απλά να εκτελέσει οδηγίες, δηλαδή δεν του ζητάμε να κάνει μόνος του τη διαδρομή.

    Μια καλή συνέχεια, παρακάμπτοντας τις δυσκολίες στην πορεία

    Αρχικά θα πρέπει να θυμόμαστε πως ο στόχος είναι η σύμπλευση και όχι η συμμόρφωση. Η συμμόρφωση υποδηλώνει μία ετεροβαρή σχέση με έναν πολύ πιο ενεργό ρόλο του ειδικού και έναν παθητικό ρόλο του ασθενούς.

    Ιδανικά δημιουργούμε μία σχέση όπου δεν χρειάζεται να πιέζουμε προς κάποια κατεύθυνση, ούτε σπρώχνουμε ούτε τραβάμε κανέναν, δεν αποφασίζουμε ερήμην του. Είμαστε διαθέσιμοι να διερευνήσουμε και να βοηθήσουμε να βρεθούν από κοινού λύσεις στα εμπόδια που προκύπτουν. Οι ασθενείς μας, αλλά και εμείς οι ίδιοι, έχουμε συνηθίσει ο ασθενής να αναφέρει το πρόβλημα και ο γιατρός να παρέχει τη λύση. Αυτό δεν έχει θέση στην παχυσαρκία όποια και να είναι η μέθοδος που θα ακολουθήσουμε, υγιεινοδιαιτητική τροποποίηση συμπεριφοράς, φαρμακευτική αγωγή, ακόμα και βαριατρική χειρουργική. Πάντα είναι εκεί ο ασθενής να υλοποιήσει αυτό που μαζί αποφασίσαμε. Πρέπει να είναι ενεργός 24 ώρες την ημέρα, κάθε μέρα, για πολλά χρόνια, ιδανικά για πάντα. Αν εμείς διατηρούμε έναν υπερβολικά ενεργό ρόλο αυθεντίας, τότε στον ασθενή μας μένει μόνο η παθητικότητα, η αντίρρηση, η αντίσταση και τα λάθη.

    Γνωρίζουμε πως θα υπάρξουν καλές και κακές μέρες ή εβδομάδες. Ο μόνος τρόπος να διασφαλίσουμε πως θα επανερχόμαστε γρήγορα στον σωστό δρόμο είναι να μην πυροδοτούνται στον ασθενή μας πεποιθήσεις αναξιότητας και παραίτησης. Πρέπει να μάθουμε πως η μη σύμπλευση με τις οδηγίες αποτελεί μια ευκαιρία για επικαιροποίηση των στρατηγικών μας. Αναζητούμε λοιπόν τα πρακτικά εμπόδια που παρουσιάστηκαν, φυσιολογικοποιούμε το φαινόμενο, απενοχοποιούμε τον ασθενή και βρίσκουμε από κοινού λύσεις. Για να το κάνουμε αυτό, πρέπει να ακούσουμε εκείνον, να δούμε τί τον δυσκόλεψε στην πράξη. Είναι η στιγμή που ακούμε περισσότερο και μιλάμε λιγότερο. Πρέπει να αντισταθούμε στα αντανακλαστικά που έχουμε αναπτύξει να βρίσκουμε διαρκώς εμείς τις λύσεις. Θέλουμε έναν ασθενή εκπαιδευμένο να βρίσκει εκείνος, σε πραγματικό χρόνο τις λύσεις σε αυτό που τον δυσκολεύει. Να αισθάνεται ικανός και να λαμβάνει τα εύσημα όταν τα πράγματα πηγαίνουν καλά. Είναι από τις φορές που πρέπει να αντισταθούμε στο αντανακλαστικό μας να θέλουμε να λαμβάνουμε τα εύσημα εμείς. Δεν πρέπει να ξεχνάμε πως δεν επαρκεί ένας άνθρωπος να «αφομοιώνει» οδηγίες αλλά πρέπει να αναδιοργανώσει τον εαυτό του ώστε να πετύχει αποτελεσματικότερη κατανόηση και τροποποίηση της συμπεριφοράς του.

    Comments (0)

    Leave a Reply

    Your email address will not be published. Required fields are marked *

    Back To Top