
Η Γνωσιακή Συμπεριφορική Θεραπεία (CBT) είναι μια συνεργατική και στοχευμένη στο παρόν θεραπευτική προσέγγιση που εστιάζει στην σύνδεση μεταξύ ψυχολογικών φαινομένων όπως οι σκέψεις, τα συναισθήματα και οι συμπεριφορές μας. Ο κάθε ένας από εμάς έχει διαμορφώσει με βάση το δικό του χάρτη, μέσα από τις εμπειρίες του, τον τρόπο με τον οποίο αντιλαμβάνεται τον εαυτό του και τον κόσμο. Φανταζόμαστε λοιπόν τη θεραπεία ως έναν οδικό χάρτη για την κατανόηση και την αναμόρφωση των μη λειτουργικών προτύπων που επηρεάζουν τον τρόπο με τον οποίο γίνεται αντιληπτός ο κόσμος και ο εαυτός. Η CBT είναι μια ευέλικτη και προσέγγιση που μπορεί να εφαρμοστεί σε ένα ευρύ φάσμα κλινικών ή μη καταστάσεων. Ενδεικτικά μόνο, αναφέρουμε τα παρακάτω:
Αγχώδεις διαταραχές
Η CBT αποτελεί τη θεραπεία εκλογής στη θεραπεία διαφόρων αγχωδών διαταραχών. Μέσω δομημένων παρεμβάσεων, αντιμετωπίζει τα μη προσαρμοστικά μοτίβα σκέψης και τις συμπεριφορικές στρατηγικές που διαιωνίζουν το άγχος. Είτε πρόκειται για γενικευμένο άγχος, διαταραχή πανικού, κοινωνικό άγχος ή ειδικές φοβίες, η CBT εξοπλίζει τα άτομα με δεξιότητες και τεχνικές αντιμετώπισης ώστε να διαχειριστούν αρχικά τα συμπτώματά τους και να τελικά να τροποποιήσουν τις σχετικές με το άγχος πεποιθήσεις τους.
Κατάθλιψη
Στην κατάθλιψη, η CBT προσφέρει μια δομημένη προσέγγιση για την αντιμετώπιση των αρνητικών προτύπων σκέψης και την υιοθέτηση πιο προσαρμοστικών και λειτουργικών συλλογισμών. Διερευνώντας τις σχετικές βασικές πεποιθήσεις και τροποποιώντας αυτές, η CBT βοηθά τα άτομα να σπάσουν τον φαύλο κύκλο της αδράνειας και της αρνητικής θεώρησης του εαυτού, του κόσμου και του μέλλοντος που είναι χαρακτηριστικές της κατάθλιψης.
Άλλες Διαταραχές διάθεσης
Η CBT παίζει καθοριστικό ρόλο στη διαχείριση και άλλων διαταραχών της διάθεσης όπως η διπολική διαταραχή όπου λειτουργεί συμπληρωματικά στην απαραίτητη φαρμακοθεραπεία και την ψυχοεκπαίδευση. Με την προώθηση της αυτοπαρατήρησης και αυτογνωσίας και την εκπαίδευση στις στρατηγικές ρύθμισης των συναισθημάτων, βοηθά στη σταθεροποίηση των διακυμάνσεων της διάθεσης και στην πρόληψη των υποτροπών.
Ιδεοψυχαναγκαστική Διαταραχή (ΙΨΔ)
Η CBT παρέχει στα άτομα με ΙΨΔ τα κατάλληλα εργαλεία ώστε να αντιμετωπίσουν την υπεραντίδρασή τους σε επίμονες, εισβάλλουσες σκέψεις και να μειώσουν τις ψυχαναγκαστικές συμπεριφορές, με αποτέλεσμα την ελάττωση της έντασης των συμπτωμάτων και τη σαφή βελτίωση της ποιότητας ζωής.
Διαταραχή Μετατραυματικού Στρες
Η CBT, ιδιαίτερα η CBT με εστίαση στο τραύμα, καθοδηγεί τα άτομα μέσω της επεξεργασίας τραυματικών εμπειριών, της τροποποίησης των παραμορφωμένων θεωρήσεων για τον εαυτό και τον κόσμο και της μείωσης των ενοχλητικών συμπτωμάτων που προκύπτουν από το μετατραυματικό στρες.
Διαταραχές στην Πρόσληψη Τροφής
Η CBT, μαζί με τις εξειδικευμένες παραλλαγές της, βοηθά στην αναμόρφωση των δυσλειτουργικών πεποιθήσεων γύρω από την εικόνα του σώματος, το φαγητό, το βάρος και την αξία του εαυτού. Ενδυναμώνει τα άτομα να αμφισβητήσουν στην πράξη τις επιβλαβείς συμπεριφορές και να υιοθετούν πιο υγιεινές συμπεριφορές.
Διαχείριση χρόνιου πόνου:
Τα άτομα που υποφέρουν από χρόνιο πόνο,μπορούν να εξοπλισθούν από τη CBT με τεχνικές διαχείρισης του πόνου, βοηθώντας να αναδιατυπώσουν τις αντιλήψεις τους για τον πόνο και την ικανότητά διαχείρισής του ενισχύοντας την λειτουργικότητά τους.
Αϋπνία και διαταραχές του ύπνου
Η CBT για την αϋπνία στοχεύει τους νοητικούς και συμπεριφορικούς παράγοντες που συμβάλλουν στις διαταραχές του ύπνου. Με τη βελτίωση της υγιεινής του ύπνου και την αντιμετώπιση των ανήσυχων σκέψεων που το άτομο πραγματοποιεί σχετικά με την ποιότητα του ύπνου, η CBT έχει ευεργετικά οφέλη στην αϋπνία.
Λοιπές καταστάσεις
Πέρα όμως από τις προαναφερθείσες κλινικές συνθήκες, η CBT προσφέρει μια ισχυρή εργαλειοθήκη για τη διαχείριση των καθημερινών στρεσογόνων παραγόντων, όπως ο εργασιακός χώρος, οι ανθρώπινες σχέσεις κ.α. Με βάση τη γνωσιακή συλλογιστική, η ψυχοθεραπεία εστιάζει στην αναζήτηση άλλων εναλλακτικών, πιο λειτουργικών θεωρήσεων για τις καταστάσεις εκείνες που μας δημιουργούν έντονο συναισθηματικό στρες. Ενισχύει τη συναισθηματική ρύθμιση, τις δεξιότητες επίλυσης προβλημάτων, τη διεκδικητικότητα, ενισχύοντας έτσι τελικά την ψυχική ανθεκτικότητα.